Czwarty tom nie domyka „Historii Polski w wieku XIX”. On ma otwierac nowe dyskusje nad tymi historiami, nad ich znaczeniem w wielu istotnych, rzadko dotad wydobywanych kontekstach.Najlepsi w skali swiatowej specjalisci zapraszaja tutaj do refleksji nad miejscem i rola dziejow Polski XIX stulecia w historii zydow (Theodore Weeks), w rozwoju nowych „projektow narodowych” Ukrainy, Bialorusi i Litwy (Rimantas Miknys), w kontekscie przemian Europy srodkowej czy „habsburskiej” (Maciej Janowski). Radoslaw zurawski vel Grajewski odczytuje na nowo sensy polskich emigracji, a Boleslaw Orlowski odkrywa — po raz pierwszy w syntezach naszej historii tak obszernie — wklad polskiej mysli technicznej w cywilizacje wieku pary i elektrycznosci. Anna Baranska daje pionierska interpretacje duchowej i instytucjonalnej funkcji Kosciola katolickiego w historii Polski pod zaborami. Tak, razem z poprzednimi trzema tomami naszej serii, odslaniaja sie, mam nadzieje, nowe horyzonty rozmowy o polskiej przeszlosci, o doswiadczeniu zycia bez wlasnego panstwa, o wieku wielkiej zmiany — o dlugim XIX stuleciu.